Suwałki
Początki rzymskokatolickiego cmentarza parafialnego w Suwałkach sięgają 1820 roku, gdy miejsce pochówku mieszkańców zostało przeniesione z lokalizacji przy współczesnym parku Konstytucji 3 Maja. Poprzednia nekropolia posiadała drewniany kościół zbudowany w czasach lokacji kamedulskiej. Świątynia i cmentarz zajmowały teren w centrum miasta przy rynku – mówi Sławomir Filipowicz, suwalski historyk i archiwista.
Po ponad wieku użytkowania podjęto decyzję o budowie nowej świątyni. W 1820 roku w związku z rozpoczęciem prac budowlanych kościoła Św. Aleksandra oraz toczącymi się w mieście pracami regulacyjnymi cmentarz przeniesiono za Czarną Hańczę – mówi Filipowicz
Na nowej nekropolii wybudowano drewnianą kaplicę. Niedługo później w jego sąsiedztwie powstały również cmentarze innych wyznań. W Suwałkach powstał tym samym jedyny na świecie zespół 5 cmentarzy 6 różnych wyznań. To niezwykłe miejsce stanowi pamiątkę po czasach, kiedy społeczności, zamieszkujące kresowe miasteczka, były wieloetniczne i wyznawałe różne religie. Bardzo łatwo można odróżnić najstarsze fragmenty nekropolii.
Przy ulicach Bakałarzewska – Zarzecze można znaleźć cmentarz katolicki z kaplicą. Podobnie jak w przeszłości, tak i dziś, jest największą suwalską nekropolią. Pośrodku najstarszej części, w 1853 roku wybudowano neogotycką kaplicę Przemienienia Pańskiego, dzieło architekta Karola Majerskiego. Kto spoczywa na starym suwalskim cmentarzu ?
Tuż obok cmentarza katolickiego cmentarza znajduje się nekropolia protestancka. Pochowani są tam wyznawcy dwóch kościołów: luteranie – wyznanie ewangelicko-augsburskie, i kalwini – wyznanie ewangelicko-reformowane. Groby kalwińskie zajmują niewielką, południowo-zachodnią część cmentarza. Ewangelicy przybyli na Suwalszczyznę w XVIII wieku z sąsiednich Mazur.
Obok grobów ewangelików znajdziemy cmentarz prawosławny z drewnianą cerkwią cmentarną. Suwalska parafia prawosławna została utworzona w połowie XIX wieku, kiedy do miasta przybyli rosyjscy urzędnicy państwowi z rodzinami oraz żołnierze stacjonującego tu carskiego wojska. Na terenie cmentarza prawosławnego wydzielono niewielki cmentarz starowierów – ortodoksyjnych wyznawców prawosławia. To mniejszość religijna pochodzenia rosyjskiego, która nie uznała reformy liturgicznej przeprowadzonej w Kościele prawosławnym w latach 1652–1656. Prześladowani, opuszczali Rosję i osiedlali się na ziemiach Rzeczypospolitej i Prus Wschodnich, od XVIII wieku m.in. na Suwalszczyźnie.
Część południową zespołu zajmuje cmentarz żydowski. Podczas II wojny światowej zniszczyli go Niemcy, wykorzystując macewy – płyty nagrobne – jako materiał budowlany. W latach 70. ubiegłego wieku cmentarz uporządkowano, wmurowując ocalałe macewy w symboliczną ścianę płaczu. Najstarszy z zachowanych nagrobków pochodzi z 1856 roku.
W narożniku cmentarza żydowskiego ulokowano niewielki mizar – cmentarz mahometański z pochowanymi tutaj wyznawcami islamu służącymi w armii rosyjskiej stacjonującej w Suwałkach.
Autor: SzK