Augustów/Suwałki
Najwyższymi polskimi odznaczeniami uhonorował trzynastu żołnierzy AK i WiN związanych z Suwalszczyzną i Ziemią Augustowską Prezydent Andrzej Duda. Wręczenie odbędzie się jutro – 15 czerwca – w Auli II LO w Augustowie. Początek o 11:00. W uroczystości weźmie udział Jan Kulesza – jedyny żyjący z odznaczonych partyzantów. Byli to wyróżniający się odwagą żołnierze powojennego podziemia niepodległościowego. Członkowie Polskiego Związku Powstańczego, Armii Krajowej, Armii Krajowej Obywatelskiej i organizacji Wolność i Niezawisłość, którzy za walkę z sowieckim okupantem zapłacili często najwyższą cenę – czytamy w uzasadnieniu nadania odznaczeń. Wniosek o uhonorowanie bohaterskich czynów partyzantów złożył historyk, autor wielu książek i publikacji, badacz losów Żołnierzy Wyklętych z Suwalszczyzny – Bartłomiej Rychlewski.
Rej. 80/2018
POSTANOWIENIE
PREZYDENTA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
z dnia 15 marca 2018 r. o nadaniu orderów
Na podstawie art. 138 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r oraz ustawy z dnia 16 października 1992 r. o orderach i odznaczeniach (Dz. U. z 2018 r. poz. 400), za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej, odznaczeni zostają
KRZYŻEM KOMANDORSKIM
ORDERU ODRODZENIA POLSKI
pośmiertnie
1. Malesiński Stanisław
2. Stefanowski Władysław
KRZYŻEM OFICERSKIM
ORDERU ODRODZENIA POLSKI
pośmiertnie
3. Burdyn Piotr
4. Gołębiowski Eugeniusz
5. Piekarski Marian
6. Sadowski Jan
7. Siedlecki Stanisław
8. Wawiórko Edward
KRZYŻEM KAWALERSKIM
ORDERU ODRODZENIA POLSKI
9. Kulesza Jan – jedyny żyjący z odznaczonych
pośmiertnie
10. Cudnowski Czesław Ignacy
11. Kotarski Jan
12. Wysocka Zofia
13. Żabicka Leonarda
Podpisano: Andrzej Duda
1. mjr. Malesiński Stanisław ps. „Lew” „Tadeusz” – s. Jacentego i Jadwigi z domu Citkowska, ur. 08.07.1906 w Knyszynie pow. Białystok. Po złożeniu 21.05.1925, w Gimnazjum Męskim im. Adama Mickiewicza w Grodnie egzaminu dojrzałości, rozpoczął służbę wojskową w 81pp. Po odbyciu kursu w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty w Berezie Kartuskiej, 20.05. 1929, uzyskał stopień kpr. pdchor. rezerwy, a następnie rozpoczął służbę w 81 pułku Strzelców Grodzieńskich im. Króla Stefana Batorego w Grodnie. Awansowany do stopnia plut. 14.11.1931, ppor. (pełnił funkcję płatnika), 01.01. 1933, a 01.01. 1937 por. (urzędnik szefostwa budowniczego Dowództwa Okręgu Korpusu III). Brał udział w wojnie obronnej 1939 – jego pułk został rozbity 12.09.1939 w okolicach Opoczna. Uniknął niewoli i z grupą żołnierzy przedzierał się w kierunku Rumunii. Po nieudanej próbie przejścia wraz z oddziałem granicy powrócił na teren Białostocczyzny do rodzinnego Knyszyna. W listopadzie 1941 wstąpił do ZWZ. Zorganizował i dowodził przez całą okupację niemiecką placówką ZWZ-AK w Knyszynie. Po wkroczeniu Sowietów w sierpniu 1944, uniknął aresztowania ( NKWD zatrzymało jego brata Henryka) i ewakuował się do Białegostoku. Od września 1944 pełnił funkcję Kwatermistrza Obwodu AK Białystok – Powiat. Od lutego 1945 drugiego zastępcy Komendanta Obwodu AKO Białystok – Powiat. W kwietniu 1945 awansowany do stopnia kpt. i mianowany pierwszym zastępcą. Od stycznia 1946 (nominację otrzymał w grudniu 1945) Komendant Suwalsko – Augustowskiego Obwodu WiN. Na teren Obwodu przywieziony przez Wacława Gózskiego ps. „Majster” ,,Oko”z Suchowoli, zakwaterowany tymczasowo w gospodarstwie małżonków Iber we wsi Nowy Dwór gm. Wólka pow. Suwałki. Z czasem, choć zgodnie z zasadami konspiracji często zmieniał miejsce pobytu, siedzibą jego stały się okolice ( schron usytuowany był na terenie nieużytków w okolicy gospodarstwa Józefa i Stanisława Wnukowskich) wsi Kierzek gm. Kuków pow. Suwałki. Po objęciu funkcji przede wszystkim przywrócił dyscyplinę ( zwłaszcza w oddziałach partyzanckich) i zadbał o morale swoich podwładnych. Zbudował struktury, stworzył podstawy umożliwiające sprawne funkcjonowanie Obwodu. Zostały one jednak rozbite na skutek aresztowań przeprowadzonych przez władze bezpieczeństwa wiosną 1946. W czerwcu 1946, zaginął. Miał pojechać nawiązać zerwaną łączność z dowództwem Okręgu w Białymstoku. Zamordowany skrytobójczo (według aktu zgonu miało to miejsce 05.06.1946. ) prawdopodobnie przez Jana Kozłowskiego vel Jana Kowalskiego vel Jana Kowalewskiego ps. „Tokaj” „Zych”. Ciało znaleziono przypadkowo w 1947, (nieopodal bunkra stanowiącego kryjówkę rezerwową Komendanta) , w lesie koło wsi Płociczno gm. Kuków pow. Suwałki. Spoczywa na cmentarzu w Suwałkach. Postanowieniem Prezydenta RP Andrzeja Dudy z 15.03.2018 odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Dwecyzją Ministra Obrony Narodowej awansowany w maju 2018 do stopnia mjr. Teczka osobowa por. Stanisława Malesińskiego – C.A.W. – 2115.
2. st.sierż.(ogn.) Stefanowski Władysław ps. ,,Grom” dane konspiracyjne Krupiński Stanisław – s. Władysława i Kamilii z domu Łaniewska, ur. 14.08.1911 p. w gajówce Klonowo gm. Kolnica pow. Augustów (gdzie pracował jego ojciec). Mieszkaniec wsi Wojciech gm. Szczebro – Olszanka.Odbył służbę wojskową w 29 pal w Grodnie. W stopniu kaprala brał udział w szeregach jednostki macierzystej w wojnie obronnej 1939 (walczył w obronie Warszawy). Po kapitulacji miasta dostał się do niewoli , z której zbiegł i powrócił do domu. W konspiracji od marca 1942 – jego przełożonym był p. Walenty Klewiado ps. ,,Sęp”. We wrześniu 1943, razem z młodszym bratem Lucjanem aresztowany przez Niemców i osadzony w obozie karnym w Augustowie, skąd także udało mu się uciec. Zmuszony do ukrywania się dołączył do oddziału partyzanckiego, w którym pełnić miał funkcję dowódcy plutonu. 04.11.1943 podczas akcji na posterunek żandarmerii w Lipsku dwukrotnie ranny w rękę. W maju 1944 awansowany do stopnia plut., a w listopadzie do stopnia sierż. Po wkroczeniu Sowietów uniknął aresztowania i pozostał w konspiracji. W AKO mianowany zastępcą przewodnika kompanii E – „Jodły”(gm. Lipsk i Kurianka). Od marca 1945 dowódca oddziału podlegającego Komendantowi Obwodu kpt. Bronisławowi Jasińskiemu ps. ,,Komar” ,,Łom”, od lipca 1945 dowódca zgrupowania partyzanckiego AKO Obwód Augustów. Schwytany przez Sowietów,a następnie zamordowany, po bitwie nad j. Brożane 15.07.1945. Pośmiertnie odznaczony KW. Postanowieniem Prezydenta RP Andrzeja Dudy z 15.03.2018 odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
3. Burdyn Piotr ps. „Edward” „Kabel” „Mroźny” „Poręba” – s. Antoniego i Anny z domu Winikajtys, ur. 20.05.1923 we wsi Rudawka gm. Sejwy pow. Suwałki i tam zamieszkały. Rolnik, kawaler. W lipcu 1942 aresztowany za udzielanie pomocy koledze zbiegłemu z przymusowych robót w Niemczech, sam został zesłany na przymusowe roboty na teren ówczesnych Prus Wschodnich. W lutym 1945 wcielony przymusowo do ACz, skąd zdezerterował. W styczniu 1946 był jednym ze świadków oskarżenia w sprawie, którą na zlecenie Komendanta Obwodu kpt. Malesińskiego przeprowadzono przeciwko grupie partyzantów dokonujących rabunków. Od kwietnia 1946 do ujawnienia w strukturach WiN (początkowo, jako członek siatki). Zatrzymany przez PUBP w Suwałkach 11.07.1946 i zwolniony 22.08.1946, po zadeklarowaniu współpracy (ps. operacyjny „Gil”) oraz wręczeniu przez rodzinę łapówki dwóm funkcjonariuszom. Zadeklarowanej współpracy nie podjął i powiadomił o werbunku swoich przełożonych w organizacji w związku z powyższym, jako ,,spalony” został przydzielony do nowopowstałego patrolu Józefa Milucia ps. Wróbel”. W lutym 1947, z rozkazu p.o. Komendanta Suwalsko – Augustowskiego Obwodu WiN Józefa Grabowskiego ps. „Cyklon” „Mur” „Przytulski” ,,Szczyt” i Szefa Dywersji Kazimierza Ceckowskiego ps. „Wąż” „Węgorz”, wraz z Józefem Łukowskim ps. „Szczerbiec”, Janem Sadowskim ps. „Komar” i Bronisławem Nikścin ps. „Dąb” został oddelegowany na teren miasta Suwałki w celu stworzenia patrolu dywersyjnego i siatki wywiadowczej. Nie chcąc się ujawniać, dołączył do patrolu Kazimierza Bartnika „Młotka”. Ujawnił się dopiero na wyraźny rozkaz dowództwa w Suwałkach, w dniu 29.04.1947. W lipcu 1947, poszukiwany jako domniemany uczestnik napadu rabunkowego (ofiarą miała paść „zasłużona” dla komunistów rodzina Bielawskich z miejscowości Michnowce gm. Krasnopol pow. Suwałki), wyjechał na Śląsk, do Świętochłowic, gdzie podjął pracę w hucie „Zygmunt”. W marcu 1948 wstąpił do PPR. Aresztowany 01.06.1948. Po około trzech tygodniach zbiegł podczas konwoju z Suwałk do Białegostoku (konwojujący go oficer PUBP Suwałki Eugeniusz Kępka był wg. dokumentów UBP pijany) i zaczął się ukrywać. W styczniu 1949 nawiązał kontakt z UB w Suwałkach, z którym podjął zerwaną współpracę. W dniu 01.05.1949, gdy jego mocodawcy nakazali mu zastrzelić, bądź doprowadzić do aresztowania Jana Sadowskiego ps. „Blady”, nawiązał kontakt z tym ostatnim i ostatecznie przerwał działalność na rzecz UB. Razem z Sadowskim dowodził oddziałem działającym w latach 1949 – 52 w pow. Augustów, Ełk, Giżycko, Gołdap, Olecko, Suwałki, Węgorzewo. Zginął śmiercią samobójczą, rozrywając się granatem w dniu 10.04.1952 w mieszkaniu Stanisławy Milewskiej w we wsi Wysoki Most gm. Giby pow. Suwałki, osaczony przez grupę operacyjną UB i KBW. Postanowieniem Prezydenta RP Andrzeja Dudy z 15.03.2018 odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. IPN Bi 07/364; 012/1228; 012/1229; 015/657.
4. Gołębiowski Eugeniusz ps. „Gabryś” „Gołąbek” – s. Kazimierza i Rozalii z domu Budnicka, ur. 26.12.1919 we wsi Smolewo, pow. Ostrów Mazowiecki, ukończył szkołę podstawową i 3 klasy szkoły rzemieślniczej, z zawodu ślusarz. Mieszkał w leśniczówce Hanus, gdzie ojciec był gajowym. W 1941 wywieziony na przymusowe roboty skąd zbiegł ( tak zeznał), choć bardziej prawdopodobne , ze został wreklamowany dzięki znajomościom ojca wśród niemieckiej słuzby leśnej. W PZP – AK od 1942. Łącznik, a także goniec w oddziałach Michała Fiłona, ps. „Dąb” i Antoniego Dabrowskiego, ps. „Zając”, utrzymywał także kontakty z Inspektorami Janem Tabortowskim ps. „Bruzda”,,Kusy” ,,Rot” ,,Tabor”( jeszcze jako niezaprzysiężony) i Franciszkiem Szabunią ps. ,,Andrzej”,,Lechita” ,,Tur” „Zemsta”. Od 1944 przydzielony, jako stały łącznik, do Komendy Obwodu. Aresztowany w 1945, po upływie dwóch tygodni został zwolniony. Pod koniec 1945 został członkiem oddziału Stanisława Siedleckiego ps. „Klon” „Wierny”, który, w póżniejszym okresie ( II połowa 1946) pełnił jednocześnie funkcję ochrony Zastępcy Komendanta Suwalsko – Augustowskiego Obwodu WiN Michała Kaszczyk ps. „Siłacz” „Stały” „Tarzan”. Ujawnił się w Augustowie 25.04.1947. Po ujawnieniu wyjechał do Czyżewa, gdzie jego ojciec pracował jako leśniczy. W sierpniu 1947 zatrzymany przez funkcjonariuszy PUBP w Wysokim Mazowieckim, zbiegł podczas konwojowania. Wyjechał do Gdyni, gdzie pracował w firmie fotograficzno-portretowej, jako agent zbierający zamówienia. W styczniu 1949 zagrożony aresztowaniem powrócił w augustowskie. Do kwietnia 1949 ukrywał się we wsi Gruszki gm. Lipsk. Od kwietnia ukrywał się razem z Edmundem Krysiukiem ps. „Lot”, z którym stworzyli grupę, w skład której wchodzili jeszcze Stanisław Makarewicz, Stanisław Skok ps. „Suszyk”, Stanisław Skok ps. „Stasiuryński”, a czasowo także Stanisław Orłowski ps. „Cygan” „Piorun”. W czerwcu 1951 „Gabryś” i „Lot” dołączyli do grupy Piotra Burdyna. W październiku 1951 Gołębiowski odłączył od Burdyna ( zachorował na zapalenie płuc i musiał się leczyć) i powrócił do wyżej wspomniane grupy z Makarewiczem i Skokami, do której w listopadzie 1951 dołączył Stanisław Roszkowski ps. „Lejtnant”. Po rozbiciu grupy Burdyna kontynuował działalność do czerwca 1952, kiedy razem z Krysiukiem, na skutek kombinacji operacyjnej MBP, prowadzonej z udziałem pracującego pod rozkazami Julii „Luny” Brystygier byłego żołnierza UBK i AK Ryszarda Reiffa, został wyprowadzony z grupy i przewieziony pod nazwiskiem Sadowski Eugeniusz do Warszawy, gdzie w dniu 07.12.1952 został zatrzymany. Wyrokiem WSR w Białymstoku 09.11.1953 skazany na karę śmierci z utratą praw publicznych i obywatelskich praw honorowych na zawsze. NSW postanowieniem z dnia 12.03.1954 złagodził karę do 15 lat pozbawienia wolności z utratą praw publicznych i obywatelskich praw honorowych na lat 5 oraz przepadek całości mienia. Na mocy amnestii SW w Białymstoku postanowieniem z dnia 17.05.1956 złagodził karę na 10 lat pozbawienia wolności. Karę odbywał w więzieniach w Sieradzu, we Wronkach i Strzelcach Opolskich. Więzienie opuścił zwolniony warunkowo 07.03.1959. Zmarł w 2001 w Łomży. Postanowieniem Prezydenta RP Andrzeja Dudy z 15.03.2018 odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. IPN Bi 07/1477.
5. st. strzel. Piekarski Marian ps. „Ryś”, dane konspiracyjne Paliński Leon – s. Stanisława i Julianny z domu Turczyńska, ur. 08.01.1927 we wsi Berżniki pow. Suwałki. Najmłodszy z trojga rodzeństwa ( brat Stanisław ps. ,,Kukułka”, siostra Irena ps. ,,Ira”). Ojciec był komendantem posterunku Policji Państwowej w Berżnikach, matka zajmowała się prowadzeniem domu. W latach 30 – tych , w związku z przeniesieniem ojca do pracy w Suwałkach, cała rodzina zamieszkała w tym mieście przy ul. Kolejowej 8. Po ukończeniu 7 klas szkoły powszechnej, za wstawiennictwem ojca zatrudniony jako fryzjer w instytucji podległej administracji niemieckiej, co chroniło go przed wysłaniem na przymusowe roboty wgłąb Rzeszy. Ze względu na zaangażowanie całej rodziny w działalniość niepodległościową, przyjęty do AK W 1943, gdzie pełnił rolę osobistego gońca II zastępcy Komendanta Obwodu ppor. Mieczysława Ostrowskiego ps. ,,Kropidło”, a także razem z siostrą zajmował się kolportażem prasy podziemnej. W 1944 zatrzymany i osadzony w obozie karnym w Działdowie (Soldau KL), skąd do Suwałk wrócił p. w styczniu 1945. Powrócił do konspiracji (w domu jego rodzicow nadal funkcjonował punkt kontaktowy Mieczysława Ostrowskiego). Znów dzięki koneksjom ojca podjął pracę w więzieniu suwalskim jako fryzjer, a jednocześnie pobierał naukę w liceum. Będąc już etatowym strażnikiem więzienia w Suwałkach, 12.03.1945 (zeznający w tej sprawie funkcjonariusze więzienia karno – śledczego w Suwałkach Stanisław Kunicki i Stanisław Zgutczyński, jako datę zdarzenia podawali „początek maja 1945”), na rozkaz Komendanta Samoobrony Obwodu AKO Suwałki kpr. Aleksego Łukowskiego ps. „Zarucki”, rozbroił strażników i uwolnił sześciu więźniów (żołnierzy AK-AKO), pozostawiając w celach volksdeutschy i więźniów kryminalnych. Znajdujące się w centrum miasta więzienie licząca łącznie 8 osób grupa (uprowadzono strażnika Kunickiego, którego po trzech dniach zwolniono) opuściła miasto w szyku uporządkowanym i udała się na teren gm. Jeleniewo , gdzie zanocowała u współpracownika AK–AKO Piotra Mackiewicza ze wsi Żywa Woda. Po akcji dołączył p. do patrolu ,,Zaruckiego”. W czerwcu 1945 został mianowany osobistym łącznikiem i szefem ochrony Komendanta Obwodu AKO Suwałki Mieczysława Ostrowskiego ps. ,,Kropidło”, a jednocześnie rozkazem nr 319 z dn. 01.06.1945 Delegata Rządu na Kraj awansowany do stopnia st. strzelca. Rozkazem nr 12/1945 Komendanta Okręgu WiN Białystok ppłk. Mariana Świtalskiego ps. ,,Juhas” odznaczony 01.10.1945 KW. Razem z Ostrowskim wyjechał pod nazwiskiem Leon Paliński do Gdańska. Pod koniec lutego 1946 powrócił na Suwalszczyznę i objął dowództwo patrolu dywersyjnego w batalionie WiN krypt. ,,Moczary” (teren gm. Filipów, Jeleniewo, Pawłówka, Przerośl) dowodzonym przez sierż. Franciszka Sowulewskiwego ps. ,,Bąk” ,,Twardowski”. W ramach przydzielonych obowiązków prowadził działalność dyscyplinującą społeczeństwo (ochrona lasów przed nielegalnym wyrębem, rozbijanie bimbrowni, karanie bimbrowników) oraz porządkową ( w jej ramach m.innymi schwytał i rozstrzelał, po przesłuchaniu, uprawiającego bandytyzm byłego partyzanta AK Władysława Waraksę ps. ,,Tygrys”). W dniu 27.03.1946, rozkazem Komendanta Suwalsko – Augustowskiego Obwodu WiN kpt. Stanisława Malesińskiego ps. ,,Lew” ,,Tadeusz” mianowany zastępcą Szefa Dywersji Obwodu Leona Burdyna ps. „Cichy” „Doman” „Łomian”. W ramach działalności, z polecenia „Tadeusza”, rozbroił byłego Szefa Dywersji Obwodu n/n ps. ,,Litwin” i nakazał mu opuszczenie Suwalszczyzny. Przeprowadził także dochodzenie, podczas którego zebrał dowody na współpracę z UB mieszkańca wsi Kurianki gm. Koniecbór Alojzego Miławickiego. Działający pod ps. operacyjnym ,,Lotowski” informator UB, sprawca aresztowania ok. 100 osób został zastrzelony 06.01.1947 przez partyzantów z patrolu plut. Wacława Górskiego ps. ,,Majster” ,,Oko”. Zatrzymany i aresztowany 07.04.1946 w mieszkaniu narzeczonej, nauczycielki z Przerośli Władysławy Wojnowskiej. Podczas aresztowania, mimo iż nie stawiał oporu został ciężko pobity przez zatrzymującego go funkcjonariusza PUBP w Suwałkach chor. Igora Burdzieja. Podczas śledztwa torturowany. Sądzony w procesie pokazowym 24 żołnierzy WiN w białostockim kinie ,,Ton”. Wyrokiem WSR w Białymstoku(R 614/46), pod przewodnictwem mjr. Włodzimierza Ostapowicza, 20.07.1946 skazany karę śmierci. Prezydent KRN Bolesław Bierut nie skorzystał .Wyrok wykonano 11.09. 1946 w więzieniu w Białymstoku. Miejsce pochówku n/n. Postanowieniem Prezydenta RP Andrzeja Dudy z 15.03.2018 odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.
6. Sadowski Jan ps. „Blady” „Jędrycki” lub „Jędrzycki „Komar” – s. Piotra i Stefanii z domu Leśniewska, ur. 02.08.1922 we wsi Andrzejewo gm. Zaboryszki pow. Suwałki. Rolnik (pracował w 20-ha gospodarstwie ojca), kawaler, 6 klas szkoły powszechnej. Należał do organizacji ,,Strzelec”. W 1939 ochotniczo zgłosił się do wojska. Skierowany do Puńska do strażnicy Straży Granicznej. Podczas okupacji niemieckiej wywieziony na przymusowe roboty na teren ówczesnych Prus Wsch. . Po pewnym czasie zatrzymany i osadzony w areszcie w Gołdapii jako podejrzany o posiadanie broni i sabotaż. Po zwolnieniu z aresztu zbiegł z gospodarstwa , w którym pracował i powrócił w rodzinne okolice gdzie ukrywał się pracując m.innymi u znajomego volksdeutscha. Był żołnierzem PZP, a potem AK. Pierwszego listopada 1944 wstąpił do MO i pracował na posterunku w Szypliszkach. W dniu 15.12.1944 z polecenia Aleksego Łukowskiego ps. ,,Zarucki” porzucił służbę. Był żołnierzem patrolu Romualda Zabłockiego ps. „Alibaba” „Błotnik”, do którego wstąpił w styczniu 1946, a po jego rozwiązaniu, wiosną 1946, przeszedł do patrolu Kazimierza Bartnika ps. „Młotek”. Latem lub jesienią 1946 przeniesiony do patrolu stanowiącego obstawę zastępcy Komendanta Suwalsko – Augustowskiego Obwodu WiN (kryptonim „Bronisława”,, Falaise” „Felicja” „Filomena” ,,56”) Michała Kaszczyka ps. „Siłacz” „Stały” „Tarzan”. Od lutego 1947 w patrolu „Wróbla” (Józef Miluć), gdzie pełnił funkcję zastępcy dowódcy. W lutym 1947 , z rozkazu p.o. komendanta Obwodu Józefa Grabowskiego ps. „Cyklon” „Mur” „Przytulski” i szefa dywersji Kazimierza Ceckowskiego ps. „Wąż” „Węgorz”, wraz z Józefem Łukowskim ps. „Szczerbiec, Piotrem Burdynem ps. „Kabel” i Bronisławem Nikścin ps. „Dąb” został oddelegowany na teren miasta Suwałki w celu stworzenia patrolu dywersyjno – wywiadowczego i budowy nowej siatki konspiracyjnej, która nie miała podlegać ujawnieniu. Po ogłoszeniu tzw. ,,amnestii”, chcąc kontynuować walkę i mając na uwadze niejasną sytuację patrolu ,,Szczerbca”, ponownie dołączył do patrolu Kazimierza Bartnik ps. „Młotek”. Ujawnił się dopiero na wyraźny rozkaz dowództwa w Suwałkach, w dniu 29.04.1947. W dniu 13.10.1948 został skazany przez Sąd Grodzki w Suwałkach na karę 6 miesięcy więzienia na mocy art. 241 K.K. (udział w bójce). Podczas śledztwa był namawiany do podjęcia współpracy z PUBP w Suwałkach, w zamian za uwolnienie go od odpowiedzialności – ofertę odrzucił. W areszcie w Suwałkach inwigilowany przez tzw. agenturę celną pod kątem domniemanego kontynuowania działalności niepodległościowej. Pod koniec kwietnia 1949 został wezwany do stawienia się w KPMO w Suwałkach, gdzie miał być pociągnięty do odpowiedzialności karnej jako dezerter z MO. Uniknął aresztowania, raniąc przy tym funkcjonariusza milicji, który chciał go zatrzymać. Od tego momentu zaczął się ukrywać. W maju 1949, razem z Piotrem Burdynem stworzył oddział, którego został dowódcą. W ramach akcji ,,L” prowadzonej w 1950 , pod pretekstem wyegzekwowania zaległości na podatek gruntowy oraz SFOR UB oraz przedstawiciele WRN/GRN dokonali u jego ojca konfiskaty majatku ruchomego w tym inwentarza żywego, maszyn i sprzętów rolniczych oraz gospodarstwa domowego. Zginął, zastrzelony przez podwładnego Mieczysława Arasimowicza ps. „Żulik” p. w dniu 21.06.1951 w okolicach wsi Surminy gm. Banie Mazurskie pow. Węgorzewo. Po rozbiciu grupy UB dokonał ekshumacji w celu dokonania identyfikacji zwłok. Miejsce ponownego pochówku n/n . Postanowieniem Prezydenta RP Andrzeja Dudy z 15.03.2018 odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. IPN Bi 012/1228; 012/1229; 144/1216
7. plut. Siedlecki Stanisław ps. „Klon” „Wierny” – s. Kazimierza i Józefy z domu Karczewska, ur. 29.07.1915 we wsi Balinka gm. Sztabin pow. Augustów i tam zamieszkały. Ukończył 7 lat szkoły powszechnej. W latach 1934 – 36 odbył służbę wojskową w 41 pp w Suwałkach, gdzie otrzymał stopień plutonowego. W konspiracji od 1940 – zwerbowany przez n/n „Żelazowskiego”, pełnił funkcję dowódcy drużyny. Po wkroczeniu Sowietów pozostał w konspiracji. Zatrzymany 05.11.1944 przez funkcjonariuszy PUBP w Augustowie z siedzibą w Krasnymborze, zbiegł z aresztu 16.02.1945. W szeregach AKO pełnił funkcję zastępcy dowódcy oddziału st. sierż. Władysława Stefanowskiego ps. „Grom”. Po rozbiciu zgrupowania ,,Groma” w lipcu 1945, w okolicach jeziora Brożane, przedostał się w rodzinne strony. Rozkazem Delegata Sił Zbrojnych na Kraj odznaczony w sierpniu 1945 KW. Od września 1945 dowodził kilkuosobowym patrolem składającym się z ukrywających się członków organizacji. Latem 1946 oddział przeszedł pod bezpośrednie dowództwo zastępcy Komendanta Suwalsko – Augustowskiego Obwodu WiN Michała Kaszczyk ps. „Siłacz” „Stały” „Tarzan” i dowodził jedynym działającym na terenie batalionu (rejonu) patrolem WiN. Prawdopodobnie wtedy zostało powierzone mu dowództwo kompanii „Grab” (gm. Lipsk) w batalionie „Matecznik” Suwalsko – Augustowskiego Obwodu WiN. Ujawnił się wraz z oddziałem 25.04.1947 w Augustowie. Po ujawnieniu opuścił teren pow. augustowskiego i zamieszkał w miejscowości Szczeciniak gm. Nowa Różanka pow. Kętrzyn gdzie pracował jako księgowy. Inwigilowany przez UB (m.innymi za pośrednictwem współpracującego z tą instytucją, byłego oficera łącznikowego Okręgu WiN Białystok Henryka Rabcewicza ps. ,,Burzan”), nie był pociągnięty do odpowiedzialności karnej. Zmarł w Augustowie 30.11.1959, i tam został pochowany. Postanowieniem Prezydenta RP Andrzeja Dudy z 15.03.2018 odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. IPN Bi 019/125/1 –2; IPN Bi 011/ 37.
8. ppor. Wawiórko Edward ps. ,,Lemiesz”, ,,Skiba” – s. Juliana i Weroniki z domu Kuczyńska, ur. 03.09.1916 w Bargłowie Kościelnym, pow. Augustów i tam zamieszkały. Urzędnik (księgowy), żonaty od 1941 ze Stefanią Rutkowską, ojciec dwojga dzieci (córki ur. p. 1943 i 1946), wykształcenie średnie – ukończył ośmioklasowe, Państwowe Gimnazjum Humanistyczne w Białymstoku. W latach 1937 – 1938 odbył służbę w 76 pp w Lidzie gdzie uzyskał stopień plut. podchorążego. Do wybuchu II wojny światowej pracował w Bargłowie w Kasie Stefczyka. Walczył w wojnie obronnej 1939, w obronie Lwowa. Podczas pierwszej okupacji sowieckiej przebywał w Białymstoku. Do Bargłowa wrócił w 1940 by objąć gospodarstwao po wywiezionych przez Sowietów rodzicach. W konspiracji od października 1941. Awansowany do stopnia ppor. rez. piech. 15 VI 1943 z starszeństwem od 3 V 1943. Był wykładowcą w konspiracyjnej szkole podchorążych rezerwy piechoty AK utworzonej na terenie rejonu II. W 1944 był dowódcą plutonu w 2 kompanii dowodzonej przez ppor. Witolda Jankowskiego ps. ,,Późny”, a jednocześnie pełnił funkcję jego zastępcy. Po wkroczeniu Sowietów do marca 1945 pełnił obowiązki dowódcy tej kompanii. Od kwietnia 1945 Dowódca kompanii ,,Sosny B” (gm. Bargłów) a jednocześnie (od maja 1945) dowódca oddziału partyzanckiego i I plutonu w tejże kompanii. W sierpniu lub wrześniu 1945, na własną prośbę urlopowany bezterminowo przez komendanta obwodu AKO Bronisława Jasińskiego ps. ,,Komar”, ,,Łom” przekazał dowództwo kompanii por. Antoniemu Szymańskiemu ps. ,,Odwet”, ,,Windol” i w październiku 1945 wyjechał. Do Bargłowa wrócił w grudniu 1945. Pracował w gospodarstwie oraz w gminnej spółdzielni SCh. W listopadzie 1946 ukończył kurs instruktorów ,,Społem” w Bydgoszczy. Od Grudnia 1946 podjął pracę w spółdzielni ,,Społem” w Augustowie. Ujawnił się 21.04.1947 w Augustowie, broni nie zdał. Zamieszkał w Augustowie i pracował nadal jako księgowy w spółdzielni ,,Społem”. Zatrzymywany i przesłuchiwany w październiku 1947 i 1948 (prawdopodobnie UB chciał postawić go w stan oskarżenia, zarzucając mu, że nie wyprowadził ludzi z podziemia) nie zgodził się na podjęcie współpracy z resortem i konsekwentnie odmawiał podania personaliów swoich nieujawnionych żołnierzy. Aresztowany 28.03.1948 i zwolniony bez stawiania zarzutów. W czerwcu 1948 ukończył kurs biegłych rewidentów i wyjechał z rodziną do Olsztyna. W styczniu 1951 mianowany głównym księgowym. Pod koniec lipca 1952 zatrzymany za rzekome nadużycia finansowe i złe prowadzenie księgowości. W śledztwie ponownie namawiany do podjęcia współpracy z UB – zdecydowanie odmówił. Zmarł w Bargłowie w 1958 lub 1959. Postanowieniem Prezydenta RP Andrzeja Dudy z 15.03.2018 odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski IPN Bi 0089/ 79.
9. Kulesza Jan ps. „Czarny” „Junak” – s. Stanisława i Ludwiki z domu Pachucka, ur. 12.03.1922 we wsi Walne gm. Szczebro – Olszanka pow. Augustów i tam zamieszkały. Członek siatki AK, współpracownik oddziału Franciszka Goworowskiegops. ,,Leśny”, a następnie współpracownik oddziału partyzanckiego WiN Aleksandra Kowalewskiego ps. ,,Bęben” ,,Rejtan”. Wielokrotnie udzielał pomocy partyzantom Jana Sadowskiego i Piotra Burdyna w postaci wyżywienia oraz informacji o ruchach „resortu” w terenie, osobach podejrzanych o współpracę z UB i członkach PZPR i ORMO, dostarczył partyzantom większe ilości amunicji. Zatrzymany i aresztowany 24.09.1951. Wyrokiem WSR w Białymstoku (Sr 756/51) na sesji wyjazdowej w Suwałkach skazany 18.12.1951 na 8 lat pozbawienia wolności. Zwolniony warunkowo 05.07.1954. Postanowieniem Prezydenta RP Andrzeja Dudy z 15.03.2018 odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski IPN Bi 212/4360.
10. Żabicka Leonarda ps. „Jaskółka”, „Cicha” – c Serafina i Bronisławy z domu Jarmusik, ur. 02.10.1926 we wsi Bartniki gm. Hołynka , pow. Augustów. W AK od maja 1943 – drużyna Bartniki, placówka Hołynka, Obwód Grodno – Lewy Niemen, łączniczka na terenie placówki Hołynka. Współpracowała z plut. Adolfem Krawczykiem ps. „Głaz” i Józefem Pawluczykiem ps. „Palma” w grupie łącznikowo – przerzutowej. Jej rodzinne gospodarstwo wykorzystywane było jako punkt kontaktowy dla oddziałów leśnych i siatki terenowej. We wrześniu 1944 sowieci aresztowali ojca i do lutego 1946 więzili w obozach w Ostaszkowie i Riazaniu. W grudniu 1945 wraz z bratem Alfonsem została aresztowana przez UB w Augustowie i do kwietnia 1946 więziona w „Domu Turka” w Augustowie, gdzie była brutalnie maltretowana. W dniu aresztowania jeden z pracowników UB spalił wszystkie rzeczy osobiste (obuwie, ubrania) oraz stodołę ze zbożem. Po zwolnieniu ostrzegła wszystkich znajomych z konspiracji, iż jest ,,spalona” i znajduje się pod stałą obeserwacją UB. Dalsze losy n/n/. Postanowieniem Prezydenta RP Andrzeja Dudy z 15.03.2018 odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Źródło: Bartłomiej Rychlewski
Autor: SzK